Kunstgras afval of circulair voorgezet (her) gebruik

Deze kennispagina  gaat vooral over kunstgras afkomstig van kunstgras sportvelden.

Jaarlijks worden honderden sportvelden gerenoveerd.  Dit zijn voornamelijk kunstgras voetbalvelden, hockeyvelden, korfbal en tennis sportvelden / sportondergronden.  Wij als sportveld.nl schatten in dat er jaarlijks meer dan 2.000.000 m2 kunstgras vrij komt. Dit zijn enorme hoeveelheden.  Het is noodzakelijk om hier zorgvuldig mee om te gaan.

Deze kennis pagina gaat over kunstgras afkomstige van sportvelden voorgezet (her) gebruik.  We hebben ook een kennis pagina over recycling van kunstgras,  dit overlap elkaar deels qua wetgeving (LAP 3) maar gaat niet specifiek in op 1 op 1  kunstgras hergebruik (buiten het proces van recycling) en alle overweging.  Voor kunstgras recycling en alles over dit onderwerp, zie dan ook onze kennis kennis over Kunstgras recycling. Klik op de link.

Kunstgras recycling is kunstgras afvoeren naar door bevoegd gezag erkende kunstgras inrichting. (dus het kunstgras uit elkaar halen tot nieuwe grondstoffen)

Voorgezet hergebruik is kunstgras  1 op 1 hergebruik alleen op een andere locatie met mogelijk en andere juridisch eigenaar en ook mogelijk een andere toepassing.

Kunstgras sportvelden  voorgezet (her)gebruik

Vanuit duurzaamheid is kunstgras circulair of voorgezet (her)gebruik een actueel onderwerp.  Vanuit duurzaamheid en bepaalde ambities (zoals ladder van Lansink) “”lijkt”” in eerste instantie voorgezet gebruik duurzamer dan recycling, maar klopt deze  “”betere”” hergebruik gedachte wel?

Met deze technische kennis pagina over dit onderwerp nemen wij u mee in de technische overwegingen en afwegingen.  De voor en nadelen.  Maar uiteindelijk bepaald plaatselijk bevoegd gezag (milieu dienst) van gemeente als kunstgras eigenaar of waar het opgeruimd of voorgezet gebruik akkoord is.

Per project / werk kan dan door de betreffende bevoegd gezag  specifieke een technische afweging gemaakt worden.  Of een gemeente heeft dit al met een beleid of visie stuk formeel vastgelegd.  Belangrijk is om hier goed over na te denken:  hoe om te gaan met vrijgekomen (sportvelden) kunstgras. Volgens de wet milieubeheer en Landelijk Afval Plan (LAP) mag alleen het bevoegd gezag deze beslissing nemen.

De huidige eigenaar van het (sportveld) kunstgras heeft wettelijk verantwoordelijkheden hoe om te gaan met dit afvalproduct, deze verantwoordelijkheden moet een eigenaar niet onderschatten.

Bij geen goede boekhouding, bewijsmiddelen, transportbonnen en acceptatie bewijzen, schriftelijk akkoord bevoegd gezag blijft U als voormalige eigenaar van het kunstgras eventueel verantwoordelijk.

Wij als sportveld.nl zijn van mening dat voorgezet gebruik van sportvelden kunstgras niet duurzamer is dan recycling.

De ladder van Lansink is erop gericht prioriteit te geven aan de milieuvriendelijkste verwerkingswijzen, maar gaat niet boven de LAP 3 en de Wet milieubeheer.

Voorgezet (her) gebruik kunstgras klinkt sympathiek, maar staat volgens ons niet “automatisch”” gelijk aan meest duurzame optie.

Bij sportvelden kunstgras renovatie vrijgekomen kunstgras 1 op 1 hergebruiken in tuinen/ en camping klinkt sympathiek volgen de duurzaamheid ambitie en gedachte “”circulariteit”” maar staat volgens ons niet automatisch gelijk aan beter optie van alle duurzaam onderwerpen. Duurzaamheid is volgens ons ook een afweging  op andere duurzaamheid ambities.

Onderwerpen zoals, milieu vervuilende effecten, microplastic vervuiling, klimaatadaptatie en biodiversiteit aspecten. Zeker indien het product van eigenaarschap overgaat naar een andere juridisch eigenaar. We nemen u:  stap voor stap mee in het proces en technische overwegingen.

Afvoer kunstgras sportvelden wet milieubeheer

Bij renovatie van kunstgras sportvelden komen diverse materialen vrij.  Er zijn goede machines die (indien aanwezig) het infill ter plekke kunnen verwijderen.  Er is sportveld kunstgras met infill en zonder infill.  Voetbal kunstgras is bijna altijd  met infill. Een hockeyveld heeft soms zand infill (zand ingestrooid) en soms geen infill (zoals hockey kunstgras watervelden).   Deze materialen worden opgeslagen, afgevoerd naar een verwerker of opnieuw toegepast in het kunstgrasveld. Wanneer sprake is van een afvalstof (zoals de vrijgekomen toplaag / kunstgras, met of zonder infill) moet de ontdoener (vaak een gemeente) rekening houden met de eisen en regels die voortkomen uit de afvalstoffenwetgeving. (Wet Milieubeheer

De Wet Milieubeheer geeft voorts definities aan, onder meer voor het begrip wat is een “afvalstof”. Een relevant onderdeel van de Wet milieubeheer is hoofdstuk 10 dat gaat over afvalstoffen. In dit hoofdstuk worden alle aspecten voor het afvoeren en beheer van afvalstoffen geregeld. Dit betreft zaken als vergunningverlening, doelstellingen, melding/registratie en het exporteren van afval. Diverse zaken zijn nader uitgewerkt in besluiten en regelingen. Zo is het melden en registreren van afvalstoffen nader uitgewerkt in het “Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen” en de bijbehorende regeling. Een regeling op Europees niveau is van directe toepassing, zoals de Europese Verordening voor de Overbrenging van Afvalstoffen

Vrijgekomen kunstgras is een afvalstof

De vrijkomende kunstgrasmat (sportveld) is een afvalstof.  Het begrip ‘afvalstof’ is sinds 1975 gedefinieerd in de Kaderrichtlijn afvalstoffen (Kra) als “”elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet, wil ontdoen of moet ontdoen”.  Bij de wijziging van deze richtlijn in 2008 zijn naast de definitie van het begrip ‘afvalstof’ (artikel 3) twee nieuwe bepalingen geïntroduceerd om onderscheid te maken tussen afvalstoffen en producten (niet-afvalstoffen), artikel 5 (bijproducten) en artikel 6 (einde-afvalstatus).

Toetsing afval of grondstof zie deze link: Afval of grondstof

Vooral voor het stimuleren van de circulaire economie is LAP (Landelijk Afval Plan) hierop aangepast, nu is LAP 3 van toepassing.  In 2024 komt er een Circulair Materialen Plan (CMP).

Voorgezet (her)gebruik van kunstgras is afhankelijk van de beoogde toepassing. Om te bepalen of vrijgekomen kunstgras afkomstig bij renovatie van sportvelden hergebruik mag worden, zal er een vastgesteld proces doorlopen moeten worden. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van de leidraad Afvalstof of Product. 

Alleen het bevoegd gezag (milieu) mag beoordelen of het gaat om afval of voorgezet gebruik, hierbij kunnen ze toetsen aan de indicatieve toetsingsgronden van de route ‘voortgezet gebruik’.  Zie onderstaand schema.

Dit schema ook te vinden in leidraad Afvalstof of Product. 

Kunstgras afkomstig bij renovatie van kunstgrasvelden is in principe een afvalstof. Eventueel gewenst hergebruik (als product) moet vooraf besproken worden met bevoegd gezag. De gewenste toepassing moet aantoonbaan voldaan aan de indicatieve toetsingsgronden, namelijk dat de toepassing zeker, rechtmatig, veilig en voldoende hoogwaardig is.  In de leidraad wordt dit nader uiteen gezet. Een belangrijk onderdeel van rechtmatig gebruik is namelijk dat het geen risico’s voor mens en milieu oplevert. In principe is het aan het bevoegd gezag om in het kader van hun VTH taken een besluit te nemen over of iets afval is of niet, zij doen dan de toetsing uit de Leidraad als ze twijfelen of iets afval is.

Belangrijk onderdeel van de aanvraag is: de wetgeving mag geen belemmering zijn voor aantoonbaar veilig en goed en duurzaam hergebruik. Zie versnellingskamer (Stientje van Veldhoven in haar brief aan het kabinet noemde juni 2018) in het kader van de circulaire transitieagenda’s. Daar wil ze wettelijke e.a. belemmeringen op tafel hebben die de transitie naar een circulaire economie vertragen of in de weg liggen, met het doel ze op te heffen. De vraag of hergebruik van gebruikte kunstgrasvelden hoogwaardig genoeg is om niet langer als afval gezien te kunnen worden hoort hier in thuis. De leidraad is daar onderdeel van is.

Ons advies voor bevoegd gezag is (bij een toetsing aanvraag):  neem bij de beoordeling ook onderstaande overweging lijst mee in uw beoordeling. Vaak gaan aanvragen alleen uit van positieve  argumenten en worden de negatieve argumenten niet opgenomen.   In leidraad staat dat het circulair optimaal dient te worden ingezet zonder risico’s voor de flora en fauna.

Handreiking renovatie en ombouw kunstgras sportvelden

In deze handreiking-renovatie-en-ombouw-kunstgrassportvelden staat ook het proces van keuze afval of circulair hergebruik. Ons advies is loop het proces goed door.  Zorg voor compleet dossier en archief, afwijking en of transport en acceptatie stukken.

Overwegingen keuze voorgezet (her) gebruik kunstgras uit sportvelden

  • Overweging/advies: Toets voorgezet (her) gebruik kunstgras aan alle gemeentelijke beleid doelen/ambities.  Circulair is bij gemeenten vaak een beleid doel maar micro-plastics vervuiling voorkomen en klimaat adaptatie  en biodiversiteit is vaak ook een beleid doel. Niet alleen binnen betreffende gemeente ook dan ook NL breed en vanuit zorgplicht.  Circulariteit is in de beoordeling  ons inziens dan tegenstrijdig aan de andere bovengenoemde ambities, welke weegt dan zwaarder.
  • Overweging: voorkomen micro-plastic verspreiding (kunstgrasvezel of klein % achtergebleven infill in vrijgekomen kunstgrasmat) Oude veel gebruikte kunstgrasmatten zoals bij sportvelden verspreiden ons inziens meer losse vezels door veroudering en verwerking dan nieuw kunstgras.  Het nakomen van kunstgras zorgplicht is bij particulieren lastig / laat staan niet te controleren;  Er zijn partijen die kunnen de kunstgrasmatten nagenoeg schoon krijgen, maar wat is nagenoeg.  (als er nog 0,5 % kunststof infill achterblijft komt dit nog steeds uit op vele kg kunststof korreltjes) Verspreiding daarvan is vanuit voorkomen micro-plastic problematiek niet wenselijk.
  • Overweging: bij overdracht naar een andere juridische eigenaar, en zeker bij een particulier, is er geen zekerheid dat na einde levensstatus, het betreffende kunstgras echt gerecycled wordt volgens LAP3.  (grote kans op dat kunstgras, in kleiner stukken, in de verbranding beland, bij het restafval. Een goed proces om dit te certificeren bestaat op dit moment nog niet.  Indien het kunstgras dezelfde juridische eigenaar houdt of het gaat direct naar een andere gemeente dan speelt dit risico minder.  Vooral bij particuliere markt speelt dit probleem;
  • Overweging: hergebruikt sportveld kunstgras is goedkoper dan nieuw kunstgras, de betaalbaarheid ligt lager en daardoor ook de financiële grens om voor deze optie te kiezen, wil de oude eigenaar hier aan meewerken, binnen zijn politieke ambities?;
  • Overweging: Kunstgras toepassing als sportondergrond ligt bij veel gemeenten politiek onder de loep.  Kunstgras is een bewuste noodzakelijk toepassing voor een belangrijk specifiek doel. Er is op dit moment geen beter alternatief voor oplossing hoeveelheid sportgebruik en stadsinbreiding problematiek.  Ga je dan als gemeente stimuleren dat hetzelfde kunstgras voor andere (minder noodzakelijk toepassingen) gebruikt gaat worden. Wij vinden dit dan erg tegenstrijdig.
  • Overweging: De vraag is of vrijgekomen sportvelden kunstgras geschikt is voor een andere toepassing (zoals tuinen) Het kunstgras is ligt is veel situatie plat en is veelgebruikt, dit is een smaak keuze;
  • Positief: Circulariteit ambitie nakomen, Zie ladder van Lansink. Note: let op:  De ladder van Lansink is erop gericht prioriteit te geven aan de milieuvriendelijkste verwerkingswijzen, maar gaat niet boven de LAP 3 en de Wet milieubeheer;
  • Positief: door hergebruik koopt de toekomstige klant dan geen nieuw kunstgras.  Dus geen inzet nieuwe grondstoffen en productie kunstgras. (lagere LCA)
  • Overweging: voorgezet gebruik is in veel gevallen goedkoper dan het afvoeren naar een door gevoegd gezag erkende verwerkingsinrichting voor dit afvalproduct.  (financieel voordeel is soms een doel op zich, wat wij eigenlijk een slecht argument vinden in gedachte duurzaamheid)
  • de poltiek heeft ook al wat geroepen over kunstgras recycling en hergebruik, zie deze links.Beantwoording kamervragen recycling kunstgrasKennis: Afval uit kunstgrasvelden

In onze optiek is er zeker risico voor het milieu door voorgezet gebruik van sportvelden kunstgras, zoals verspreiding van microplastics van de vezel zelf. 

Ons advies aan gemeente is:  maak beleid over dit onderwerp en leg vast hoe om te gaan met vrijgekomen kunstgras, in combinatie met toepassen van het product kunstgras op sportvelden.  Bespreek dit beleid ook met bevoegd gezag, eventueel omgevingsdienst.

Het controle proces (toezicht en handhaving) van de betreffende milieuvergunning en wetgeving ligt bij de betreffende gemeente van huisvesting afvalverwerker samen met de betreffende provincie.

Overige handige links: