Gebruik van voetbal sport velden in winter
In de maanden december en januari komt vaak de vraag: kan je een sportveld gebruiken indien er sneeuw op ligt, of als het veld bevroren is. (dus winterse omstandigheden). Een goede en terechte vraag. Met deze kennis site geven wij uitleg over hoe om te gaan met winterse omstandigheden bij sportvelden. Gebruik het als achtergrond informatie.
Nadenken over het gebruik van sportvelden onder winterse omstandigheden is belangrijk. Dit omdat koude, bevroren en of met sneeuw bedekte sportvelden invloed kunnen hebben op zowel de kwaliteit van de velden als de veiligheid van spelers. Sportvelden worden bij echte winterse omstandigheden, zoals een laag sneeuw, opdooi en vorst vaak afgekeurd om te gebruiken voor wedstrijden.
Door in de winter rekening te houden met de winter status van het sportveld, kunnen gemeenten, verenigingen en sportclubs velden beschermen, blessures voorkomen en de speelkwaliteit waarborgen. Dit helpt ook om hoge onderhoudskosten en langdurige veldsluitingen (door schade) te vermijden. Je kan namelijk in deze risico periode het veld dusdanig beschadigen (gras) dat de gevolgen nog lang zichtbaar zijn.
Feit: De vraag: kan je in de winter een sportveld gebruiken komt vooral vanuit het voetbal gebruik. Hockey en korfbal spelen in de wintermaanden in de zaal. (of blaashal) Dit mede om de knelpunten van de winterse omstandigheden (kou, sneeuw, ijs, harde velden, blessures en onzekere competitie) te voorkomen.
Gebruik sportvelden algehele afgelasting
Sportbonden zoals de KNVB en KNHB kunnen besluiten om alle wedstrijden in een weekend af te lasten. Omdat er bijvoorbeeld veel sneeuw is gevallen of omdat de grond bevroren is. Bij een algehele afgelasting gaan alle competitiewedstrijden van die dag of dat weekend niet door. Dit geldt voor zowel natuurgrasvelden als kunstgrasvelden. (ons advies is zou de sportbond website hierbij goed in de gaten)
Natuurgrasvelden algehele afgelasting
Is er sprake van een algehele afgelasting? Dan is het verstandig om de velden niet te gebruiken. Ook niet voor vriendschappelijke wedstrijden of trainingspartijen. Zo voorkomt u dat u de velden onherstelbaar beschadigt en blessures.
Kunstgrasvelden kou, vorst en sneeuw
Ook de competitiewedstrijden op kunstgrasvelden gaan bij een algehele sportbond afgelasting niet door. Maar u mag in sommige gevallen de kunstgrasvelden wel gebruiken. Dit hangt af van het weertype en status van het veld (b.v. ligt er een laag sneeuw op) en het (beheer) beleid van de eigenaar van het veld. Veel gemeenten zijn eigenaar van het veld. Kijk was ze hiervoor als kader hebben opgenomen in gebruikers en huurvoorwaarden van het veld.
Feit: Het product kunstgras is in beginsel vorstbestendig. Zeker de tegenwoordig veel gebruikte
polyethyleenvezel (PE) kan goed tegen vorst. Oudere vezeltypen als polypropyleen (PP) zijn bij vorst kwetsbaarder. Bij de keuring in het laboratorium wordt het kunstgras getest bij
temperaturen van – 20° tot + 40° Celsius. Dit is nodig omdat het product zowel in landen met een zeer winters klimaat (denk aan noord Europa) als in zeer warme landen (bijvoorbeeld Afrika) wordt toegepast. De rubberinfill die wordt gebruikt kan materiaal technisch goed tegen vorst. Er zal mogelijk wel enige verharding optreden omdat het materiaal door de vorst wat stugger wordt. De moderne kunststofkorrels (TPE) veranderen onder zeer koude omstandigheden nauwelijks. Kurk ingestrooide velden worden tijdens vorst wel harder. (kurk houd water vast en kan daardoor bevriezen)
Sneeuw
Sneeuw is voor het product kunstgras in principe geen probleem. Bespelen van een licht besneeuwd veld vormt voor een kunstgrasveld technisch vaak geen risico, maar mogelijk wel voor de sporter omdat het glad kan worden. Wij als sportveld.nl adviseren om een besneeuwd kunstgrasveld niet te bespelen. Bespelen heeft namelijk tot gevolg dat de sneeuw in de mat en in de rubber wordt getrapt. De temperatuur hoeft maar licht te stijgen en vervolgens weer te dalen of er vormt zich een ijslaagje. Onder dat soort omstandigheden kan er zeker niet worden gespeeld. Verder duurt het vaker langer dat een besneeuwd en bespeeld veld na intrede van de dooi weer bespeelbaar is.
Sneeuwruimen met sneeuwschuivers wordt niet aanbevolen in verband met de risico’s voor de mat. De aanwezige sneeuwschuifapparatuur met bijbehorende tractie is niet afgestemd op het gebruik op sportvelden. Verder is een dikke laag sneeuw verschuiven erg zwaar, dit kan scheuren of lostrekken van vastgevroren vezels veroorzaken. Een 3e nadeel is dat de sneeuw dat in de uitloop ligt, tegen het leunhek, dit kan gezien worden als obstakel. De uitloop moet bij wedstrijden obstakel vrij zijn. Sneeuwruimen met sneeuwblazers of in handkracht verwijderen kan minder kwaad maar is bij grote hoeveelheden zeer bewerkelijk. Een 4e nadeel is dat met de sneeuw ook een hoeveelheid rubber wordt meegenomen. Nadat de sneeuw is verdwenen dient de rubber in het veld te worden aangevuld en de rubber die achter is gebleven op de stortplaats van de sneeuw te worden opgeruimd (zorgplicht). Een aandachtspunt bij het ruimen van sneeuw is dat vrijwel altijd sneeuw- of ijsresten achterblijven. Deze kunnen gladheid veroorzaken. Als geringe resten sneeuw achter blijven kan het wenselijk zijn deze te spreiden door het veld te slepen met een licht sleepnet. Als de temperatuur hierbij nog iets boven het vriespunt komt, heeft slepen nog een beter effect. Als het kort voor of tijdens de wedstrijd sneeuwt, kan het nodig zijn de lijnen sneeuwvrij te maken. Het laatste aandachtpunt is dat het verwijderen van sneeuw van een sportveld een tijdrovende en dure aangelegenheid (manuren). Bij deze werkzaamheden tijdens winterse omstandigheden bestaat de kans dat er na korte tijd nieuwe sneeuw valt en alle uitgevoerde werkzaamheden tevergeefs zijn uitgevoerd.
In hoeverre de sneeuwval invloed op de wedstrijd heeft zal door de scheidsrechter moeten worden beoordeeld. Voor het veld heeft dit soort beginnende sneeuwval vaak geen directe consequenties.
Kale vorst kunstgras en natuur gras
Kale vorst is een weersituatie waarbij de temperatuur onder het vriespunt daalt terwijl er geen beschermende sneeuwlaag op de grond ligt. Rijp is de witte aanslag die wordt veroorzaakt door het neerslaan en bevriezen van de waterdamp in de lucht. Rijp is van tijdelijke aard en verdwijnt als de temperatuur door de zon omhoog gaat. Onder bewolkte omstandigheden kan rijp echter wel hardnekkig zijn.
Kunstgras: Voor het kunstgrasveld zelf is rijp technisch geen probleem. De vezel zal niet afbreken door de aanwezigheid van een dun ijslaagje. Voor het gehele systeem zal wel goed beoordeeld moeten worden in hoeverre de aanwezige rijp, zeker bij hardnekkige of ruwe rijp, gladheid van het speeloppervlak veroorzaakt. Type kunstgras infill is daarin belangrijk. Als voorbeeld kurk infill kan vocht opnemen en dus bevriezen en doordoor ontstaat er een hardere ondergrond. Infill zoals TPE en SBR hebben bij een goed drainage systeem minder tot geen last van. In hoeverre de sneeuwval invloed op de wedstrijd heeft zal door de scheidsrechter moeten worden beoordeeld.
Gras: Bevriezing van het gras en de grond (Toplaag). De gevolgen, bevroren grond, hardere velden (andere sporttechnische waarden) en daardoor gebruik gevolgen voor de veiligheid en mogelijke extra schade bij gebruik van gras velden onder deze omstandigheden. In hoeverre kale vorst invloed op de wedstrijd heeft zal door de scheidsrechter moeten worden beoordeeld.
IJzel op sportveld
Wij raden u aan om bij ijzel, kunstgras en grasvelden niet te gebruiken. IJzel is eigenlijk niets anders dan regen die bevriest zodra het in aanraking komt met een bevroren oppervlak. Er vormt zich dan een ijslaagje waardoor het oppervlak glad wordt. IJzel verdwijnt vaak binnen een paar uur, maar kan soms hardnekkig zijn. Bespeling van een beijzeld veld zal in de meeste gevallen tot een (tijdelijke) afgelasting leiden omdat het te gevaarlijk is voor de spelers. U loopt dan het risico om blessures op te lopen.
Opdooi op sportveld
Opdooi is een term uit de wegenbouw. Opdooi noemt men het verschijnsel wanneer na intreden van de dooi het dooiwater niet weg kan door bevroren en ondoorlatende grond eronder.
Kunstgras: Kunstgrasconstructies worden opgebouwd met materialen die weinig tot geen vocht opnemen en in ieder geval zeer goed waterdoorlatend zijn. Bovendien wordt door een drainage en een goed drainerend zandpakket ervoor gezorgd dat overtollig hemelwater en grondwater snel zal worden afgevoerd. Globaal kan worden aangehouden dat in de bovenste 40 tot 50 cm van de constructie geen tot weinig water zal achterblijven. De kans dat in een kunstgrasconstructie afsluitende ijslagen ontstaan is dus laag. De meeste kans op ijsvorming bestaat in het laagje zand in de kunstgrasmat. Dit laagje bestaat uit redelijk grof zand, maar door organische vervuiling is de kans groter dat water blijft hangen en bevriest. Als bij het dooiproces water op het veld blijft staan, dan duidt dat op een afgesloten ijslaag in de constructie. Met bespeling zal dan gewacht moeten worden tot het water is verdwenen. Normaliter zal dit één tot hooguit twee dagen duren. Blijft er geen water staan en is het speeloppervlak verder droog en schoon van sneeuw, dan kan er in beginsel weer worden gespeeld. Het verdient wel aanbeveling om betreding van het veld met onderhoudsapparatuur nog enige tijd uit te stellen tot de vorst volledig is verdwenen.
Gras: Het gebruik van een natuurlijk grasveld tijdens opdooi wordt sterk afgeraden, omdat dit kan leiden tot ernstige schade aan het veld. Opdooi treedt op wanneer de bovenste laag van een bevroren grasveld begint te ontdooien, terwijl de onderliggende lagen nog bevroren zijn. Hierdoor ontstaat:
- Een zachte, natte, en drassige bovenlaag.
- Een harde, niet-waterdoorlatende ondergrond.
Gevolgen van gebruik van een grasveld bij opdooi
1. Beschadiging van de grasmat: Door het betreden of bespelen van het veld worden de graswortels losgetrokken, omdat de bovenlaag instabiel is. • Dit leidt tot kale plekken en een verminderde kwaliteit van de grasmat.
2. Verdichting van de bodem: Spelen op een veld in opdooi kan de onderliggende bevroren grond verdichten, wat de drainagecapaciteit van het veld blijvend aantast. • Verdichte grond bemoeilijkt de wortelgroei, waardoor gras minder goed kan herstellen.
3. Herstelkosten en langere veldsluiting: Schade die tijdens opdooi wordt veroorzaakt, is vaak pas in het voorjaar te herstellen. Dit kan leiden tot extra onderhoudskosten en een langere onbespeelbaarheid van het veld.
4. Veiligheid van spelers: Het veld is tijdens opdooi onvoorspelbaar en kan gevaarlijk zijn voor spelers. Gladde of instabiele plekken vergroten het risico op blessures.
Aanbevelingen voor grasvelden tijdens opdooi:
1. Gebruik vermijden: Het veld niet betreden totdat zowel de boven- als onderlaag volledig zijn ontdooid en voldoende zijn opgedroogd.
2. Regelmatige inspectie: • Controleer dagelijks de status van het veld om te bepalen wanneer het weer bespeelbaar is.
3. Communicatie met clubs en spelers: Informeer verenigingen tijdig over de onbespeelbaarheid van het veld en de verwachte heropening.
Conclusie Gebruik van een natuurgrasveld tijdens opdooi moet koste wat kost worden vermeden om blijvende schade aan de grasmat en hogere onderhoudskosten te voorkomen. Het is beter om alternatieve speelvelden, zoals kunstgras of indoorlocaties, te gebruiken tijdens deze periode.
Zout en pekel niet gebruiken op sportvelden
Sneeuw en vorst bestrijden met zout of pekel is niet verstandig. Uiteindelijk zal het zout in de bodem en mogelijk in het grondwater terechtkomen, wat niet goed is voor het milieu. Technisch heeft gebruik van zout echter geen directe consequenties voor de kunstgrasmat. De meeste leveranciers zullen het gebruik van zout en andere chemische middelen niet adviseren en mogelijk uitsluiten van de garantievoorwaarden.
zie ook dit advies van de KNVB
Zie ook dit advies van de KNHB
Eredivisie velden en winter omstandigheden
Eredivisievelden zijn voorzien van veldverwarming om te garanderen dat de wedstrijden onder alle weersomstandigheden door kunnen gaan en de kwaliteit van het veld behouden blijft.
Hier zijn de belangrijkste redenen waarom veldverwarming essentieel is:
1. Bespeelbaarheid van het veld Voorkomen van bevriezing: Veldverwarming zorgt ervoor dat de grasmat niet bevriest bij lage temperaturen. Hierdoor blijft het veld bespeelbaar, zelfs bij vorst of sneeuw. Geen opdooi-problemen: Met veldverwarming blijft zowel de boven- als onderlaag van het veld ontdooid, waardoor de structuur van de grasmat stabiel blijft. Dit voorkomt schade door bespeling tijdens opdooi.
2. Waarborging van de competitie Voorkomen van afgelastingen: Door veldverwarming worden afgelastingen door winterse omstandigheden vrijwel volledig voorkomen. Dit is belangrijk om het speelschema te handhaven, zeker in drukke periodes zoals de winterstop en Europese toernooien. Televisierechten en toeschouwers: Een afgelasting kan financiële gevolgen hebben voor clubs door gemiste inkomsten uit kaartverkoop en uitzendrechten.
3. Kwaliteit van het veld Bevorderen van grasgroei: Door de grondtemperatuur stabiel te houden, blijft het gras ook in de winter gezond en groeit het beter. • Voorkomen van schade: Bevriezing en opdooi kunnen het veld ernstig beschadigen. Veldverwarming voorkomt deze schade en minimaliseert herstelkosten.
4. Veiligheid van spelers Minder blessures: Een bevroren veld kan hard en glad worden, wat het risico op blessures verhoogt. Met veldverwarming blijft het veld zachter en veiliger om op te spelen.
Hoe werkt veldverwarming?
Systeem: Veldverwarming bestaat meestal uit een netwerk van buizen met warm water of elektrische kabels onder de grasmat. Temperatuurregeling: De temperatuur wordt nauwkeurig geregeld om het veld net boven het vriespunt te houden, zonder oververhitting.
Conclusie Veldverwarming is cruciaal in de Eredivisie om de bespeelbaarheid, veiligheid en kwaliteit van de grasmat te garanderen, terwijl het afgelastingen voorkomt en de voortgang van de competitie waarborgt. Dit is essentieel voor zowel spelers als fans, en voor het financiële en organisatorische succes van de competitie.
Waarom hebben breedtesportvelden geen veldverwarming
Breedtesportvelden hebben over het algemeen (99,9 %) geen veldverwarming vanwege de hoge kosten en het beperkte gebruik ervan. Hier zijn de belangrijkste redenen:
1. Hoge kosten van aanleg Installatiekosten: Het aanleggen van veldverwarming is een dure investering. Het systeem omvat buizen of kabels onder de grasmat, isolatiemateriaal, en een verwarmingssysteem (zoals een cv-installatie of warmtepomp). Dit kan tienduizenden euro’s per veld kosten. Herinrichting van het veld: Voor het installeren van veldverwarming moet het veld volledig worden vernieuwd, wat extra kosten met zich meebrengt.
2. Hoge gebruikskosten Energiekosten: Het verwarmen van een veld, vooral tijdens strenge winters, vraagt veel energie. Dit maakt het onderhoud kostbaar voor verenigingen met een beperkt budget. • Duurzaamheid: Veel gemeentes en sportverenigingen kiezen om milieuredenen tegen veldverwarming, omdat het energie-intensief is.
3. Beperkte noodzaak • Minder frequent gebruik: Breedtesportvelden worden doorgaans minder intensief gebruikt dan velden in professionele competities. Clubs kunnen wedstrijden of trainingen makkelijker uitstellen of verplaatsen naar een ander veld, zoals kunstgras. • Alternatieven: Kunstgrasvelden worden vaak gebruikt als oplossing tijdens winterse omstandigheden. Deze zijn beter bestand tegen vorst en sneeuw en vragen minder onderhoud.
4. Prioritering van middelen Budgetten voor de breedtesport: Gemeenten en verenigingen hebben beperkte middelen en investeren liever in andere zaken, zoals kleedkamers, verlichting of extra speelvelden. • Betere planning: Door goed veldbeheer en het spreiden van wedstrijden over verschillende velden wordt het gebruik van breedtesportvelden tijdens vorst geminimaliseerd.
5. Focus op professionele sport Veldverwarming is in de eerste plaats bedoeld voor velden in professionele competities, zoals de Eredivisie, waar wedstrijden op tijd gespeeld moeten worden vanwege speelschema’s, sponsors en tv-uitzendingen. In de breedtesport is er meer flexibiliteit om wedstrijden te verplaatsen of af te gelasten.
Conclusie Breedtesportvelden hebben geen veldverwarming vanwege de hoge kosten, beperkte noodzaak, en alternatieve oplossingen zoals kunstgras. Gemeenten en verenigingen kiezen vaak voor meer kosteneffectieve manieren om velden in goede staat te houden, zoals goed onderhoud en een zorgvuldige planning van wedstrijden.
