Zand voor gras sportveld waar op te letten

Zand vervult in de toplaag en het onderliggende profiel van gras sportvelden een aantal belangrijke functies, al of niet in combinatie met andere bestanddelen. In de toplaag is de zandkeuze onvermijdelijk een compromis tussen bestaande samenstelling grond (toplaag), groeiomstandigheden voor het gras en speltechnische eisen.

De juiste zand gradatie, verhouding in gradatie en hoeveelheid zand in de toplaag van een gras sportveld zorgt voor: stabiliteit toplaag, afvoer (teveel) water, voldoende vocht vasthouden, capillaire werking, voldoende lucht (poriën) en goede doorwortelbaarheid en voorkomen van verdichting.

Wat is zand:

Zand bestaat uit veel zandkorrels. Een zandkorrel zijn kleine stukjes steen met een diameter tussen 0,063 en 2 millimeter (63-2000 μm) mμ = (1/1000 van 1 mm). Is de korrel groter dan 2000 μm dan noemen het het grind. Is de maat kleiner dan 63 μm noemen we het silt, of leem.

Iedere zandkorrel begon ooit als een deel van vast gesteente. Gesteente dat aan de oppervlakte ligt, staat constant bloot aan verwering en erosie door water en wind. Losse stenen die in rivieren of in zee terechtkomen, worden verder afgebroken door de slijpende werking van het water en het daarin aanwezige grind en zand. Rotsblokken worden zo keien, keien worden grind en grind wordt zand. Als water en wind het zand nog verder afslijpen, dan verandert het uiteindelijk in silt of lutum, dat bestaat uit nog kleinere korreltjes of plaatjes.

(bron: STRI)

Gebruikte termen voor sportveld zandsoorten

• NOCNSF M3A Zand (aanvulzand)
• NOCNSF M3B Zand (onderbouwzand)
• NOCNSF M3C Zand (onderbouwdrainzand)
• NOCNSF M3D Zand (funderingsdrainzand)
• NOCNSF M3E Zand (verschralingszand)
• NOCNSF M3F Zand (drainzand)
• NOCNSF M4.A + M4B + M4C = infill zand = specifiek kunstgras instrooizand

De M4A, de M4B, de M4C staan voor droog instrooizand, voor respectievelijk hockey-, tennis- en voetbalvelden. Terwijl de benamingen M3C, M3D en de M3E gebruikt worden voor aardvochtig zand. Infillzand is droog gemaakt omdat het dan makkelijker in het kunstgras aangebracht kan worden.

Welke parameters zijn belangrijk voor juiste toepassing van zand in een natuurgras sportveld toplaag:

Zandmediaan of M50 getal (of M63) of D50

Gebruikt als aanduiding voor ‘gemiddelde’ korrelgrootte van een monster. Het M50 getal is de berekende zeefmaat van een gedroogd zand- monster (met korrel afmeting 50-2000 μm) die weergeeft dat 50 procent van de korrels grover is dan het getal dat bij de M50-waarde hoort. De andere 50 procent is dus fijner dan de M50-waarde.

M63 sluit aan bij internationale indelingen (maat zeef) en vervangt steeds vaker het M50-getal, dat betrekking heeft op de zandfractie 63-2000μm.

D60/D10 of Cu Gelijkmatigheidscoëfficiënt zand

Maat voor de uniformiteit (spreiding in korrelgrootte) van zand. D60 en D10 zijn de zeefmaten waarbij 60% en 10% van de zandkorrels kleiner zijn. Voor goede sportvelden gras toplagen toepassingen is een D60/D10 tussen ca. 2,0 en 4,0 geschikt, afhankelijk van zandmediaan en korrelvorm. ‘Eéntoppig zand’ heeft een lage D60/D10. Door korrels van bijna dezelfde korrelgrootte. Dit zand snel instabiel, zoals duinzand.

Berekening voorbeeld: D60= 242μm, D10=115μm, D60/D10 (Cu) = 2,1

Een hoge D60/D10 betekent grotere verdichtbaarheid, grotere kans op waterstagnatie en slechtere doorwortelbaarheid.

Naast D60/D10 worden ook D90/D10 en andere verhoudingsgetallen toegepast.

Korrelgroottespreiding is belangrijker voor de zandeigenschappen dan de zandmediaan of M50.

Leemgehalte. Massapercentage leemdelen (0- 63μm) in het totaal van een gedroogd grondmonster. Leem bestaat voornamelijk uit silt (2-63μm).

Lutumgehalte = massapercentage deeltjes van 0-2μm in het totaal van een gedroogd grondmonster. Lutum is maat voor de korrelgrootte. De lutumfractie bestaat voor een groot deel uit kleimineralen, met andere eigenschappen dan zand en silt.

Organische stof %. Massapercentage humus (min of meer verteerde organische stof) in het totaal van een gedroogd grondmonster. Organische stof is een verzameling van stoffen met zeer uiteenlopen- de samenstellingen en eigenschappen.

Korrelvorm. Ronde zandkorrels (knikkers) hebben weinig onderlinge binding. Vooral met grof rond zand is het lastig een stabiel oppervlak te creëren. Fijn zand houdt met fijnere capillairen langer vocht vast, wat zorgt voor enige binding en stabiliteit.

Bezanden: ons sportveld.nl basis zand advies voor keuze zand is: Kijk bij bepalen keuze verschalingszand en juiste M50 getal, naar de bestaande M50 van aanwezige toplaagzand en ga daar niet enorm van afwijken. (max 20-25 μm hoger zitten) probeer een capillaire breuk in de toplaag te voorkomen.

Zie ook kennis pagina fundering kunstgrasveld https://www.sportveld.nl/kunstgras-fundering-sportveld/